De eerste keer dat ik naar Split (Kroatië) ging was in 1976, met mijn opa en oma. Mijn familie is verspreid door de wereld, we zien elkaar allemaal dus zelden. Mijn oma is geboren in Split en het appartement van de ouders van haar moeder was een soort van zomervakantiebestemming geworden. Een plek waar verschillende familieleden uit verschillende landen zes weken per jaar bij elkaar kwamen. Het was af en aan. Ik bleef met mijn oma de volle zes weken en dan kwamen er een oom en een tante twee weken, dan weer mijn vader met zijn vriendin tien dagen, en zo ging het de hele vakantie maar door. Zon, zee en familie – beter kon niet 🙂

UM flipt in vliegtuig

Elke zomervakantie ging ik weer naar Split en elk jaar voelde het daar meer en meer als mijn thuis. Mijn eerste kus heb ik in Split gekregen 😉 en daar heb ik mijn eerste Bowie plaat gekocht. Aan het begin vloog ik met mijn oma of met mijn moeder maar vanaf mijn 5e of 6e vloog ik als Ummetje (Unaccompanied Minor). Ik vloog naar Pula en moest dan overstappen naar Split. Ik hield toen al niet van vliegen, vooral het opstijgen vond ik doodeng. Het Ummetje-gedeelte vond ik wel cool omdat je altijd extra aandacht kreeg (en kleurplaten!) en op Schiphol op zo’n karretje mocht met de stewardess. Twee keer opstijgen vond ik daarentegen echt een crime, ik was enorm bang, maar ik wist ook dat wanneer dat achter de rug was dat ik zes hele weken in mijn favoriete stad mocht zijn.

De glazen bol: oorlog en de McDonalds

Het was in die tijd nog Joegoslavië. Ik weet nog dat tijdens een van die zomervakanties mij opviel dat de sfeer omsloeg, het werd een beetje broeierig, de mensen waren wat gespannen. Toen ik die keer weer naar Nederland vloog had ik niet kunnen bedenken dat er oorlog zou komen en dat ik een paar jaar niet meer naar Split zou gaan. Maar het gebeurde wel. Mijn oma woonde er toen maar ik ging er niet heen in de vakanties.

Toen ik enkele jaren later voor het eerst weer naar Split ging, herkende ik het niet terug. De McDonalds en winkels als Zara waren er eerst niet. Het was zo anders geworden maar toch, onder die laag, was het nog steeds mijn geliefde stad Split. Het duurde nog een hele tijd voordat Kroatië weer gevonden zou worden door de toeristen. We hebben er een half jaartje gewoond in 2012 en er liep praktisch geen toerist rond, het was heerlijk rustig. Dat is nu echt anders!

De kunst van Jože Ciuha

En weet je waarom ik dit schrijf? Omdat ik aan het opruimen was en een boek vond over de schilder Jože Ciuha. Ik was in 1988 met mijn oma naar een tentoonstelling van hem in Split. Ik was helemaal onder de indruk van zijn schilderijen, vond het heel gaaf dat ik hem in de galerie ontmoette en mijn oma had toen de catalogus voor me gekocht. Die heb ik hier dus in mijn handen.

Mijn oma en Ciuha zijn inmiddels allebei overleden. Ik kreeg even een vlaag van verdriet over me heen maar toen ging ik in het boek bladeren en jaren en jaren van mooie herinneringen aan mijn oma en aan Split kwamen boven.

En ik genoot weer, nog steeds, na al die jaren van zijn schilderijen. Zo gaaf. Jože Ciuha  is een jaartje na mijn oma geboren, in 1924, in Trbovlje (tegenwoordig Slovenië). Ze stierven hetzelfde jaar, in 2015.

Ciuha was volgens mij echt een tof persoon. Hij studeerde aan de kunstacademie in Ljubljana, ging daarna door Europa reizen, vervolgens studeerde hij boeddhistische kunst en filosofie in Myanmar (Birma) en reisde hij door Azië. In 1964 en 1965 trok hij door Zuid-Amerika. Hij woonde toen ook nog even in de VS alvorens terug te keren naar Europa. Hij schreef drie boeken, waaronder een kinderboek en maakte kunst, van schilderijen tot aan illustraties en zelfs tapijtwerk.

Een veelzijdige man dus die echt veel gedaan heeft maar desondanks niet erg bekend is geworden. Wat vinden jullie van het werk van Ciuha? En, zijn jullie wel eens in Split geweest?