Wat is de gevaarlijkste slang ter wereld? Is dat de slang die de meeste dodelijke slachtoffers maakt, de slang die het meest krachtig gif heeft of is het de slang die het snelst agressief wordt en daadwerkelijk bijt?

Er zijn ruim drieduizend soorten slangen op de wereld. Hiervan zijn ongeveer 300 soorten gifslangen. Het gif van de slangen zit in hun giftanden. Die tanden moet je zien als een soort van holle buisjes. Daar doorheen spuit de slang het gif in zijn prooi.  Het grootste gedeelte gifslangen leeft in Australië. De enige gifslangen die in Europa voorkomen zijn enkele soorten adders.

Kenmerken van slangen

Slangen bewegen zich voort op hun buik. Hun huid is bedekt met schubben. Doordat ze op hun buik kruipen slijten de schubben. Deze laag schubben wordt vernieuwd door vervelling. Slangen variëren heel erg in kleur, van donkere natuurlijke kleuren zoals bruin en groen tot felle kleuren zoals roze, rood en blauw. Ook verschillen slangen sterk in maat: sommige slangensoorten zijn 15 centimeter terwijl andere slangen meer dan 9 meter kunnen worden.

Slangen kunnen meestal niet zo goed zien, sommige soorten zijn zelfs helemaal blind. Ook kunnen ze niet horen maar wel trillingen voelen. De reukzin en de tastzin zijn daarentegen bijzonder goed ontwikkeld. De tong van een slang heeft overigens niets te maken met het gif maar wordt gebruikt om te ruiken.

Er zijn ook twee groepen slangen die een aparte aanpassing hebben: ze hebben een orgaan, de groeforgaan (bij de boas: labiaalgroeven), die de  warmtestraling van een prooi kunnen waarnemen. In de groef zitten 500 tot 1500 warmtereceptoren waarmee deze slangen temperatuurverschillen kunnen waarnemen. De twee groepen slangen die dat hebben zijn de groefkopadders (Crotalinae) en verschillendesoorten uit de familie Boas (Boidae).

Slangen komen vrijwel overal ter wereld voor en de verschillende soorten leven in verschillende omgevingen. Sommige soorten slangen leven ondergronds, andere in bomen, weer andere leven in het water. Zeeslangen leven in de Grote en de Indische Oceaan. Niet alleen de zeeslangen maar bijna alle slangen zijn goede zwemmers. Ook kunnen de meeste slangen prima klimmen. Veel slangen leven in begroeide gebieden zoals bossen maar slangen komen ook voor op open plaatsen zoals woestijnen en steppen. Slangen leven wel voornamelijk in warme landen.

Slangen zijn koudbloedige dieren, ze kunnen dus niet zelf warmte opwekken. Wanneer het koud wordt houden ze een winterslaap, afhankelijk van het land waar ze wonen duurt deze tussen de 5 weken en 3 maanden.

Slangen leven alleen, dus niet in groepsverband en zijn vleesetend. De meeste soorten eten kleine prooien zoals amfibieën, insecten en ongewervelden. Deze eten ze levend op en ze slikken ze in één keer door. De grotere prooien doden de slangen eerst door ze te wurgen of te vergiftigen.

Kenmerken van gifslangen

Gifslangen zijn geen aparte groep slangen. Slangensoorten uit verschillende families dragen gif. Ze worden zowel giftige slangen als gifslangen genoemd. Het verschil zit hem in het feit dat als je de slang zou opeten bij wijze van spreken dat het onschadelijk zou zijn maar dat het gif wel schadelijk is op het moment dat het ergens in geïnjecteerd wordt. Daarom is de benaming gifslang eigenlijk beter dan giftige slang.

Het gif van een gifslang is in principe alleen gevaarlijk als het in het bloed terecht komt dus via een beet. Eigenlijk is de voornaamste functie van gif voor de slang, niet het doden van een vijand maar het verteren van de prooi. Het gif van de slangen bestaat voornamelijk uit verschillende soorten giftige verbindingen. Sommige slangengif doodt levend weefsel (cytotoxine), andere legt het zenuwstelsel plat (neurotoxine).  Er zijn meer soorten slangengif waaronder een soort die nadelige effecten heeft op het hart (cardiotoxine). Met name de cardiotoxine en neurotoxine zijn gevaarlijk voor de mens omdat je hart en ademhaling ervan kunnen stoppen. Behalve het gif zelf worden bij de beet andere stoffen geïnjecteerd, zo ook de enzymen proteases: deze breken eiwitten af.

Veel gifslangen zijn ongevaarlijk voor mensen. Dit komt doordat de giftanden te ver achter in de bek staan of in andere gevallen het gif te zwak is of dat er te weinig gif wordt toegediend voor een “groot” mens. Een slang bijt in principe niet graag. De meeste slangen vermijden eerder de confrontatie en zullen vluchten of dreigen. Ook voeren slangen vaak schijnaanvallen uit, ze halen dan uit maar bijten niet, ook bijten ze soms zonder het gif toe te dienen (een droge beet). Pas als dat niet helpt en de slang voelt zich nog steeds in het nauw gedreven, dan zal hij daadwerkelijk bijten. Meestal geeft hij nog een waarschuwing af! Vaak houdt de waarschuwing enkel in dat een slang zich opricht en sissende geluiden maakt maar je hebt bepaalde slangensoorten die behoorlijk ontwikkelde waarschuwingsmethodes hebben. De zaagschubadder bijvoorbeeld schuurt zijn van richels voorziene flank schubben tegen elkaar wat een luid ratelend geluid produceert.

Slachtoffers 

Jaarlijks worden meer dan één miljoen mensen gebeten door een slang, waarvan er gemiddeld 90 000 mensen ook daadwerkelijk overlijden. Ook raken veel mensen gehandicapt naar aanleiding van een slangenbeet. Het risico op slangenbeten wordt vaak onderschat. De meeste slachtoffers vallen buiten de steden in landen in het Zuiden van Azië, Zuid Oost Azië en delen van Afrika ten zuiden van de Sahara.  India kent wereldwijd het hoogste aantal slangenbeten per jaar.

Een groot gedeelte  van de slachtoffers zijn arme mensen die ver uit de buurt van steden leven. Deze groep kan vaak niet op tijd bij een ziekenhuis komen voor tegengif.  Helaas is er soms in bepaalde regio’s niet eens tegengif te verkrijgen! Bovendien kunnen  slachtoffers uit de armere bevolkingsgroepen vaak de kosten van het tegengif niet opbrengen….

De gevaarlijkste gifslangen ter wereld

Inland Taipan/ Oxyuranus microlepidotus (Centraal Australië)

‘s werelds meest giftige slang is de Inland Taipan, uit de Elapidae familie. De Inland Taipan, 1,5 tot 2 meter lang,  eet voornamelijk knaagdieren. Eén beet van deze slang bevat genoeg gif (neurotoxine) om 100 volwassen mensen te doden of 250 000 muizen!!! Zijn gif is minstens 200 a 400 keer giftiger dan die van een gewone cobra en kan een volwassen mens binnen 45 minuten doden. Gelukkig is dit een schuw dier dat alleen bijt als het bedreigd wordt. Er zijn dan ook geen geregistreerde dodelijke gevallen bekend door een beet van de Inland Taipan. De mensen die de pech hebben gehad gebeten te worden door deze slangensoort zijn op tijd behandeld met het antigif.

Oostelijke bruine slang/Pseudonaja textilis (Australië)

De Oostelijke bruine slang heeft de op één na sterkste gif (neurotoxine) van alle landslangen ter wereld. Met dit gif en zijn agressief aanvallend gedrag is deze slang heel gevaarlijk. Er worden jaarlijks veel mensen in Australië gebeten door de Oostelijke bruine slang en er zijn relatief veel sterfgevallen bekend naar aanleiding van diens beten. De slang kan tot 2 meter lang worden en is bruin.

Maleise krait/Bungarus Candidus (Zuid Oost Azië en Indonesië)

De helft van de beten van deze slang zijn, ondanks het antigif, fataal. De krait, die vooral ‘s nachts actief is, eet voornamelijk andere slangen. De Maleise krait kan tot 1, 5 meter lang worden en is wit of geel met zwarte strepen . De krait bijt alleen als het zich in het nauw gedreven voelen maar valt wel zonder waarschuwing aan.

Taipan /Oxyuranus scutellatus (Australië en Nieuw Guinea)

De Taipan kan behoorlijk agressief zijn en zijn vijand meerdere malen bijten. Zijn gif is heel krachtig. De Taipan kan 2 tot 3 meter lang worden en is verschillende tinten bruin, gelig of zwart.

Tijgerslang/Notechis scutatus (Australië)

De tijgerslang is tussen 1 en 2 meter lang. Zijn kleuren varieren van grijs tot bruin tot zwart met gele strepen. Het zijn schuwe slangen die snel vluchten bij gevaarlijke situaties. Ze eten voornamelijk kikkers en hagedissen.

Gebekte zeeslang/Enhydrina schistosa, (Zuid Oost Azie, Australië, Perzische gold, Arabian Sea, Coral Sea)

Dit is een zeer agressieve zeeslang die je liever niet tegenkomt in zee. Hij kan snel en zonder reden aanvallen en bijten. Hij is ongeveer 1 m lang. Deze slang is verantwoordelijk voor 90% van de dodelijke beten van alle zeeslangen in de wereld. De zeeslang is zowel overdag als ‘s nachts actief en eet voornamelijk vis.

Zaagschubadder/Echis carinatus (Midden Oosten, Azië)

De zaagschubadder is een zeer giftige slang uit de adder familie. Deze slang komt onder andere veel in India voor en maakt elk jaar veel slachtoffers. De slang is niet heel erg groot, gemiddeld 50 tot 60 cm. De zaagschubadder is bruin met op de rug een regelmatig diamantpatroon en zwart witte dwarsstrepen. De slang is voornamelijk ‘s avonds en ‘s nachts actief en eet hagedissen, schorpioenen e.d

Harlekijnkoraalslang/Micrurus fulvius (Noord Amerika)

De Harlekijnkoraalslang ziet er erg mooi uit: gestreept zwart en rood met geel. Ze eten vooral hagedissen en kleine zoogdieren. Ze zijn meestal zo rond de 1 meter of iets langer. Ze zijn schuw en verstoppen zich veelal onder de grond maar komen er wel uit wanneer het geregend heeft. Ze hebben kleine giftanden, die wanneer ze bijten niet eens door de kleding heen komen en zijn daarom niet erg gevaarlijk. Bovendien zijn ze niet agressief. Toch worden ze hier vermeld omdat hun gif (neurotoxine) wel heel krachtig is.

Boomslang/Dispholidus typus (Afrika)

De boomslang is een grote slang die zich voornamelijk in bomen bevindt zoals de naam al aangeeft. Ze eten hagedissen, kikkers en kameleons. De vrouwen zijn bruin-grijs en de mannen zijn prachtig helder groen. Ze kunnen tot 1,80 m lang worden. De gif van een boomslang is heel erg krachtig. Het is een haemotoxine, wat inhoudt dat het gif de hemoglobine in de rode bloedcellen vernietigt met als gevolg dat het het stollingsproces van het bloed onklaar maakt en het slachtoffer overlijdt aan interne en externe bloedingen indien het niet snel antigif toegediend krijgt.

Doodsadder/Acanthophis antarcticus (Australië and New Guinea)

Ondanks de naam behoort een doodsadder niet tot de familie adders maar tot de familie Elapidae. Ze lijken wel op adders door hun schubben patroon. Ze zijn vaak grijs of rood maar komen ook in andere kleuren voor. Ze hebben een heel erg krachtig gif (neurotoxine), die vast en zeker de dood tot gevolg heeft zonder tegengif.

Zwarte Mamba en de Groene Mamba (Afrika)

De zwarte Mamba is, in tegenstelling tot wat je zou verwachten, zelden zwart. Meestal is de zwarte Mamba grijs. Ze kunnen heel erg lang worden, de maximale lengte is 4 meter. Ze eten vogels en kleine zoogdieren. Op korte afstanden is de slang heel erg snel waardoor het vrijwel onmogelijk is om een beet af te weren. Door hun snelheid worden zwarte Mamba’s vaak gezien als dé gevaarlijkste slang ter wereld. Met name de langere exemplaren handelen vliegensvlug en hebben een groot bereik. Met een enkele beet kan voldoende gif worden geïnjecteerd om 20 of meer volwassenen te doden. Bovendien kan de dood soms binnen 20 minuten al intreden waardoor medische hulp vaak te laat komt. Een boze mamba kan herhaaldelijk bijten. De zwarte Mamba komt voor in Zuidelijk Afrika.

http://www.youtube.com/watch?v=evS3XDcnOBQ

De groene Mamba is veel minder agressief dan de zwarte Mamba maar zijn gif is net zo dodelijk. Het is een boombewonende soort die goed kan klimmen en net als de Zwarte Mamba erg snel is. Groene mamba’s zijn meestal groen, maar de kleur kan ook gelig of bruin zijn, de buik is altijd lichter. Daarbij kan een groene Mamba net als een kameleon van kleur veranderen. De maximale lengte is drie meter. Ze eten vogels, hagedissen en kleine zoogdieren. De slang kan tijdens een aanval meerdere keren bijten. De groene Mamba komt voor in West Afrika.

De Koning Cobra/Ophiophagus hannah (Zuid en Zuid Oost Azië)

De koning cobra is de langste giftige slang, hij wordt maximaal 5,5 meter! Hij is bruin tot zeer donkerbruin en soms zwart. Hij eet voornamelijk andere slangen, varanen en kleine zoogdieren. Zijn gif (neurotoxine) is niet zo giftig als de eerdergenoemde slangen, maar de koning cobra kan wel in 1 beet  5 keer zoveel gif injecteren als bijvoorbeeld de zwarte Mamba . De koning Cobra is niet bang uitgevallen en zal niet snel vluchten voor mensen.

Symptomen van een giftige beet

Men reageert op verschillende wijzen op een beet van een gifslang.  Het wordt aangeraden zo snel mogelijk naar het dichtsbijzijnde ziekenhuis te gaan als je gebeten wordt. Antigif is de enige behandeling voor een giftige slangenbeet. Ook als men twijfelt of de slang giftig is of niet kan men beter meteen naar het ziekenhuis gaan.

De volgende symptomen zijn de symptomen die het vaakst geregistreerd zijn: erge pijn rondom de plek van de beet, vloeien van bloed vanuit de wond, vlekken op de huid en zwelling rondom de plek van de beet, diarree, stuiptrekkingen, duizeligheid, flauwvallen, troebel zicht en zwakheid.

Voorzichtigheid geboden

Er zijn een paar veiligheidsregels die gevolgd kunnen worden in regio’s waar slangen voorkomen om te vermijden om gebeten te worden, namelijk:

• Probeer nooit een slang te vangen of aan te raken als je daar niet getraind voor bent.
• Loop niet in hoog gras, blijf zoveel mogelijk op de paden tijdens wandelingen.
• Blijf alert als je op rotsen klimt, slangen zitten vaak tussen stenen en rotsen verstopt.