Jane by Charlotte oftewel Birkin door Gainsbourg

Jane Birkin is een icoon. Zij belichaamt de goede kanten van de jaren 60 en 70. In 1969 zong ze Je t’aime…moi non plus met haar toenmalige partner Serge Gainsbourg. Dit beeld, deze Jane Birkin, is die nog steeds regelmatig op verschillende social media kanalen voorbijkomt. Ze is zangeres, mode-icoon, actrice, media-persoonlijkheid, sekssymbool uit vervlogen tijden. Haar dochter, actrice en zangeres Charlotte Gainsbourg geeft ons in haar eerste documentaire, Jane by Charlotte, een andere kijk op Jane Birkin. Het is een liefdevol en intiem portret zonder taboes, het beeld dat een dochter van haar moeder heeft. In de docu wordt Jane weer mens. Is de documentaire te intiem, te persoonlijk?

Vrouw van vlees en bloed

Of Jane by Charlotte te intiem is, hangt er echt helemaal vanaf wat je als kijker zoekt. Wil je graag een kijkje achter de schermen bij Jane en haar gezin, meer weten over haar leven nu, dan zul je genieten van de documentaire. Zelf vond ik het lastig kijken om eerlijk te zijn. Als kijker voelden de gesprekken soms wat ongemakkelijk – alsof je daar niet hoort te zijn, het is een privé gesprek tussen moeder en dochter. Voor mij mag Jane Birkin een icoon blijven. Ze hoeft niet zo tastbaar en menselijk te worden, tot in de – soms saaie – details. Maar nogmaals, dat is persoonlijk. Iconen houd ik graag op afstand. Zij horen in een fantasiewereld – je weet dat ze niet écht zo zijn, dat het een façade is, een beeld om bij weg te dromen en dat is prima zo. Net als dat ik niet van té realistische films houd. Er gebeurt genoeg shit en leed in het echte leven. Wanneer ik een film opzet, dan wil ik me laten meevoeren in een fantasiewereld, dan wil ik niet een realistisch scheidingsdrama kijken, om maar wat te noemen. En dus houd ik mijn iconen graag daar, op een voetstuk in die fantasiewereld.

Jane by Charlotte rekent binnen de eerste vijf minuten van de documentaire al af met die fantasiewereld. De documentaire biedt inzichten in de moeder-dochterrelatie van de twee vrouwen door middel van vertrouwelijke gesprekken, over onder meer het ouder worden, moeder zijn en de relatie van Jane en Serge Gainsbourg (tevens vader van Charlotte). Jane Birkin is een vrouw van vlees en bloed, mét tekortkomingen en ze wordt ouder – ze is immers al 75 – en daar kan ze nog maar moeilijk aan wennen. Ik denk dat zij ook liever in die jaren 60/70 fantasiewereld had willen blijven.

Charlotte by Charlotte

Jane by Charlotte is het regie debuut van Charlotte Gainsbourg (Antichrist, Melancholia). Jane By Charlotte ging vorig jaar in première tijdens het filmfestival van Cannes, waar de film genomineerd was voor de Golden Eye. De titel van docu is een knipoog naar het experimentele portret dat Agnès Varda maakte van haar moeder: Jane B. par Agnès V.

Ik heb meerdere nummers van Charlotte in mijn playlist. Wanneer ze zingt, dan heeft ze iets heel breekbaars. Wanneer ze acteert, juist iets heel krachtigs. Ik vind dat mooi van haar. Ze is heel talentvol. Of regisseren echt haar ding is, vraag ik me af. Dat valt na één documentaire, zeker zo’n hele persoonlijke ode aan haar eigen moeder, eigenlijk niet te zeggen. Wat van de documentaire Jane by Charlotte afdruipt, is de liefde en bewondering die Charlotte heeft voor haar moeder maar ook, hoe tegenstrijdig ook, een gebrek aan tederheid tussen de vrouwen. Het is een ontroerende liefdesverklaring, dat sowieso.

Ik vond Jane by Charlotte in ieder geval chaotisch, onrustig en onsamenhangend. De muziekkeuze begreep ik ook niet altijd. De documentaire heet Jane by Charlotte maar terwijl ik keek, vroeg ik me af of de docu niet beter Charlotte by Charlotte had kunnen heten. De vragen die Charlotte stelt, de keuze die ze maakt qua regie en qua muziek, zegt tenslotte meer over haar dan over haar moeder.

Jane Birkin

Jane Birkin wordt in Londen geboren op 14 december 1946. Haar moeder is zangeres en actrice Judy Campbell, haar vader David Birkin zit in de marine. Jane Birkin woont sinds de jaren 60 in Frankrijk. In 1965 trouwde ze met John Barry, een componist die onder meer muziek schreef voor James Bond films. Met hem kreeg de Jane dochter Kate in 1967. Ze scheidden in 1968, hetzelfde jaar dat ze de Franse ster Serge Gainsbourg ontmoet tijdens de opnames van de film Slogan. De twee krijgen al snel een stormachtige relatie en blijven zo’n tien jaar samen. Sommigen van haar films en liedjes zorgden voor veel controverse in de loop der jaren. Jane heeft drie dochters gekregen, Kate dus met John Barry, Charlotte met Serge Gainsbourg (1971) en Lou met de Franse regisseur Jacques Doillon (1982).

Er valt veel voor te zeggen om een film of documentaire over de charismatische Jane Birkin te maken. Het is een interessante vrouw die een bewogen leven heeft gekend, met hoogte- maar ook zeker met dieptepunten. Denk aan haar stormachtige relatie met de legendarische zanger Serge Gainsbourg en haar leven in de schijnwerpers. In maart 1991 verliest ze binnen een week haar vader en Serge. In 1998 krijgt Jane leukemie. Ze verblijft maar liefst 18 maanden in het ziekenhuis. Ze overwint de ziekte tot twee keer toe, want in 2013 kwam de leukemie nog terug. In december 2013 verliest ze haar oudste dochter. Kate sterft als gevolg van een val uit het raam van haar appartement op de vierde verdieping in het 16e arr. van Parijs. Of het een ongeluk geweest is of zelfmoord zal nooit 100% zeker zijn. Jane is daarna in ieder geval niet meer dezelfde.

Tijdens de docu valt het verdriet in de ogen van Jane op. Haar woorden en nog meer, haar stiltes, verraden een zekere vermoeidheid. Jane Birkin heeft haar dosis wel gehad.

De documentaire Jane by Charlotte draait vanaf 24 november in de Nederlandse bioscopen.