Hoe leg je terrorisme uit aan kinderen

Het is jullie niet ontgaan dat het behoorlijk stil was op Srsck. Ik had een tante Sidonia moment. Kennen jullie tante Sidonia nog uit Suske en Wiske? Wanneer ze de krant las kreeg ze een soort van zenuwinzinking en werd zo stijf als een plank. Zo voelde ik me.

Het Charlie Hebdo gevoel in het kwadraat

Verdoofd ook een beetje. Ik kon niet schrijven. Ik kon niet schrijven over de gewone dagelijkse dingen, over Sinterklaas, over leuke uitjes.. Maar ik kon ook niet schrijven over de gebeurtenissen. Het lukte me niet. Het Charlie Hebdo gevoel in het kwadraat. Eigenlijk voelde ik me net als op 11 september 2001. Dochterlief was toen 1 maand oud en ik keek en bekeek nogmaals en nogmaals en nogmaals de beelden op televisie. Net of het tijd nodig had om door te dringen. Net of het nog ‘echt’ moest worden.

Je afvragen hoe het toch mogelijk is dat er mensen op de wereld zijn die zoiets doen. Hoe onmenselijk sommige mensen kunnen zijn….Die zoveel onschuldige mensen het leven afnemen, of het niets is. De stap tussen ‘dit kan niet waar zijn’ en ‘dit is echt. Dit draait niemand ooit meer terug’. Ik keek naar mini-Dochterlief en vroeg me af of dit het begin was van een nieuw tijdperk. Het einde van onbezorgdheid, het begin van terreur. Ik was er bang voor.

De hoge piefen vliegen niet easyJet

Ik was eigenlijk al sinds de Golfoorlog bezorgd. Ik was jong en dacht dat dit mogelijk de domste actie ever was van de internationale coalitie. Dit was een stap die de evenwicht in een al instabiele regio ernstig verstoorde en die niet meer teruggedraaid zou kunnen worden, die ene stap die enorme gevolgen zou hebben voor de hele wereld. Omdat ik jong was hoopte ik dat ik me vergiste want hee, wat wist ik er nou van. Je hoopt toch dat de politieke figuren het beter weten dan een 17 jarig meisje.

Ik kan er behoorlijk boos van worden want juist die hoge piefen zoals Bush (sr of jr, same shit) die domme beslissingen nemen, blijven vaak buiten schot. Zij vliegen niet met een gewone lijndienst, ze worden zwaar beveiligd en ze eten niet in een pizzeria in het 11e arrondissement in Parijs. Wie waren de slachtoffers van 9.11, wie waren de slachtoffers op 13 november – gewone mensen. Zoals jij en ik.

Vliegangst in een dopje

Het begon met het Russische vliegtuig uit Sharm-el-Sheikh in Egypte. Wat er precies was gebeurd was onduidelijk. Ongeluk of aanslag. Mijn twee oudsten zitten op de middelbare en ze horen het sowieso dus heb ik altijd liever dat ze het van mij horen. Bovendien zou mijn vader drie dagen later op Egypte vliegen. Er werd gesproken over geen bagage meer meenemen in het vliegtuig, over corrupte werknemers op de Egyptische vliegvelden. Ik zat behoorlijk in de zenuwen.

Ik was bang om de kinderen te vertellen hoe het zat omdat ik geen vliegangst bij ze wil triggeren. Dat soort angsten verpesten je leven. Ze bezitten je. Ik wil dat niet voor ze. Ik wil dat ze zonder angst kunnen reizen later. Ik heb de kinderen precies verteld wat ik wist. Niets meer, niets minder. Ik heb ze wel pas verteld dat hun opa naar Egypte vloog nadat hij veilig was geland. Verschrikkelijk….224 doden….17 kinderen…vrolijke mensen die van vakantie terugkwamen 🙁

Beiroet, altijd weer beiroet

Toen was er de aanslag in Beiroet. Ik stond op het punt te gaan slapen en ik keek in bed nog even snel naar mijn Instagram. Ik zag een foto van een kaars met RIP Beirut erop. Je wilt niet weten hoe snel ik naast mijn bed stond om in de zitkamer het nieuws te gaan checken. Mijn nichtje was net 1 dag in Beiroet bij mijn tante en oom. Ze was al 4 jaar niet gegaan en ze had er erg naar uitgekeken. Ik zag al meteen dat de aanslag in Zuid-Beiroet had plaatsgevonden, een wijk ver van waar mijn familie woont. Toch stuur je iedereen een berichtje. Je weet maar nooit. Ben je veilig? Gaat het goed daar?

Enorm veel ellende zag ik. Gehuil. Geschreeuw. Paniek. Een man die, in een (geslaagde) poging een van de zelfmoordterroristen te stoppen, met zijn 5 jarig dochtertje was overleden. De politieke situatie in Libanon is enorm ingewikkeld en het behoeft weinig voordat het land meegesleurd wordt in de ellende van de hele streek. Ik was van streek. Verdrietig. Zou het nou toch? Zou het nu weer..?

De dag daarna was ik nog steeds van streek. Ik had ‘s morgens het nieuws bekeken en Beiroet was alweer naar de achtergrond geschoven. Ik keek dus maar op het Franse nieuws want daar wordt er wel altijd aandacht besteed aan Libanon en ik zag alleen maar ellende. Ja in Beiroet maar niet alleen daar. Er was veel ellende, overal. De hele wereld leek naar de kl*ten te gaan. Ik voelde me naar. Ik vertelde de kinderen dat er een aanslag was geweest in Beiroet. De politieke achtergrond en de wie wat en waarom liet ik achterwege. Dat kon want ze moesten naar school dus we hadden niet veel tijd. Het was vrijdag de 13e dus nog wat domme grapjes gemaakt om de sfeer weer wat te verlichten en daar ging weer een gewone dag. School. Werk. Ik bleef met een naar gevoel zitten maar ik zag dat de kids het vrij snel weer naast zich neer konden leggen.

#Prayforparis en nog veel andere hashtags

‘s Avonds deed ik de kids in bed en ging ik nog wat werken op mijn computer. Ik heb dan altijd Facebook op de achtergrond aanstaan. En toen zag ik een berichtje van een vriendin: “Wat is dit nu in Parijs? Wat gebeurt er?”. Ik schrok al meteen. Het nieuws was snel. Het was nog bezig daar. De gijzeling van Bataclan was nog in volle gang. Het was een groot confuus nieuwsberichtgeving. Niemand wist precies wat er was op dat moment. Ik kon niet slapen. Ik las en herlas en herlas het nieuws op de Franse nieuwssites zoals Francinfo en de RFI maar ook op Reuters, op CNN, op de BBC. Wat ik de dag eerder met Beiroet had gedaan, deed ik nu met Parijs. Ik stuurde iedereen die we kennen in Parijs berichtjes. Was iedereen veilig? Gelukkig was al snel die veiligheidsapp in werking op Facebook en zag ik de groene vinkjes verschijnen.

#prayforparis verscheen. Alle profielfoto’s op Facebook veranderden, Franse vlaggen overal. Ik vind dat fijn. Ik weet dat er mensen zijn die dan roepen dat de slachtoffers niets hebben aan dat soort hashtags of aan dat soort vlaggen maar ik vind het troost bieden. De saamhorigheid, de solidariteit, het gevoel van verdriet delen, ik vind dat mooi. Juist in zo’n compleet gestoorde situatie. Er waren mensen die gingen zeuren over dat Parijs zoveel aandacht kreeg, terwijl de dag daarvoor Libanon het nieuws amper haalde. Gezeik vind ik dat. De Libanezen die ik ken maakte zich daar niet druk om, die hadden ook allemaal de Franse vlag als profielfoto. Juist. Omdat de Libanezen weten hoe het voelt, ze kennen het, ze voelen mee.

Parijs spreekt bij de meeste mensen meer aan, dat is logisch, dat is bij veel mensen hier in hun achtertuin bij wijze van spreken. Een leven is leven. Het maakt mij helemaal niets uit wat voor nationaliteit een leven is. Ik word er altijd verdrietig van. Nigeria, Mali, Frankrijk, Tunesie, Libanon, het maakt me niet uit. Het zijn mensen die niet hadden hoeven sterven. De slachtoffers waren onschuldige mensen. Juist dit soort gezeik maakt mensen zwak. We moeten juist samen zijn, niet tegen elkaar. En niet piepen over kleine dingen. Onderstaand gedicht van een Indiaas iemand op Instagram ging viraal.

Herkenbaar voor de kids

In het geval van Parijs waren het bovendien voornamelijk jonge mensen die gezellig uit waren. Een terras, een restaurant, een concert…. De doelen in Parijs waren doelen waar ieder van ons had kunnen zijn. Wij hadden daar kunnen zijn. Mijn kids en ik zijn vaak in Parijs en verblijven altijd in de 11e. De laatste keer in een hotel op 400 meter van het cafe waar nu zoveel slachtoffers zijn gevallen. Zij kennen de wijk goed. Ik moest het ze vertellen, en snel ook want ze zouden het hoe dan ook horen, maar hoe. Na Egypte en Libanon was ik behoorlijk uitverteld. Bovendien hadden Charlie en later het Thalys-incident al zoveel indruk op ze gemaakt.

Na Charlie waren we nog in Parijs met de Thalys en ik zag dat ze er mee bezig waren. Ze kennen deze wijk goed, het zal heer herkenbaar voor ze zijn. Dus wat nu. Ik heb het eerst de oudste twee verteld. Zoonlief had het al gelezen op de Whatsapp van zijn klas. Sja, dat was snel gegaan. Een dag later heb ik de kleinste apart genomen en die heb ik het verteld. Op 14 november was namelijk de Sint intocht en ik wilde de kleinste daarvan laten genieten. Ik vond dat zo enorm dubbel. Ik was zo verdrietig maar daar stond ik dan met de kleinste man te lachen langs de intocht. Het was echt raar. Op de 15e vertelde ik het hem. In andere woorden. In kleine kinderen woorden. Tenminste, ik heb het geprobeerd maar echt…hoe vertel je zulke gruwels in kleine kinderen woorden?

Het filmpje hieronder vind ik echt prachtig. Hier kun je het bekijken met engelse ondertiteling.

https://www.youtube.com/watch?v=22eR4DS3vkU

Wat zeg je tegen de kids

Het was niet de eerste keer dat ik zo’n soortgelijk gesprek met ze had. Ik had na Charlie ook lang met ze gesproken…maar vergeet niet: praten is belangrijk maar luisteren is nog belangrijker!

Ik vertelde ongeveer zoiets: Er is een groep mensen, terroristen, vol haat. Die groep woont in een gedeelte van Syrië en een gedeelte van Irak. Sinds 2014 proberen sommige landen, waaronder Frankrijk, om die groep daar te bombarderen. Die groep wilt nu wraak maar zij willen ook hun ideeën verspreiden door geweld te gebruiken. Ze zeggen dat ze het uit naam van het geloof doen maar dat is een beetje onzin want er zijn ook heel veel mensen die wel geloven maar niemand zouden doden. Zij hebben in Parijs veel mensen vermoord, meer dan 120 en ze hebben meer dan 300 mensen verwond. (ik heb niet duidelijk gezegd waar het zich in Parijs heeft afgespeeld). Ze willen mensen bang maken zodat mensen zich niet meer vrij voelen. Wij moeten dus proberen niet bang te zijn!

‘Ik ben wel bang, is dat erg?’

Het is normaal om bang te zijn. Het is ook normaal om verdrietig te zijn. Je mag ook best huilen of geschrokken of zelfs boos zijn. Volwassenen zijn ook geschrokken, boos en verdrietig. Maar het is ook belangrijk om tegen de angst te vechten. Maak een tekening over de aanslagen of over Parijs of schrijf een brief. Zet de angst weer opzij. Ook de boosheid die je voelt. Zet ze weer weg. Je mag er ook zoveel over praten als je wilt. Je mag zoveel vragen als je wilt. Ik kan het alleen misschien niet altijd beantwoorden. Want ik begrijp die mensen ook niet. Ik begrijp niet hoe iemand zo ver kan gaan. Maar onthoud vooral dat er veel mensen zijn die proberen te helpen, die ervoor proberen te zorgen dat dit niet meer gaat gebeuren. Probeer je geen zorgen te maken. Uiteindelijk wint goed altijd, weet je wel net als in de film met de schurken en de helden.

‘Gaan ze het vaker doen?’ en ‘Komen ze ook hierheen?’

Sja niemand kan garanderen dat ze het niet meer gaan doen of dat ze niet hierheen zullen komen. Maar er is nu heel veel beveiliging. Er zijn veel politiemensen en soldaten en iedereen is veel alerter en let goed op. Het komt wel goed. Een aanslag gebeurt bijna nooit, daarom komt het ook zo in het nieuws. Juist omdat het zeldzaam is.

‘Is het oorlog’?

Wat is oorlog. Het is geen oorlog in die zin dat er geen twee landen tegenover elkaar staan. Een leger tegenover een ander leger. Dat is het niet. Het is een kleine groep gemenerikken tegen een grote groep mensen. Vergeet dat niet, de meeste mensen zijn tegen deze aanslagen en tegen deze groep.

Onhandige directeur

Nou ja goed, ik heb het mijn kinderen dus verteld. Ik heb mijn kids alleen niet naar het nieuws laten kijken. Sommige beelden vond ik echt te confronterend. En ik heb voor het slapen gaan geprobeerd om het over leuke dingen te hebben zodat ze geen nachtmerries zouden hebben. Die heb ik namelijk wel gehad. Nachtenlang. Nog steeds. Gisteren was er Mali. Ik slaap er erg slecht van.

Op de scholen van de kids hebben ze een minuut stilte gehouden. Op de middelbare school bleven ze in de klas zitten maar op de basisschool gingen ze met alle klassen naar het schoolplein en werd daar wat verteld door de directeur voordat de minuut stilte inging. Schijnbaar zei hij ook dat ‘het kan overal gebeuren, bijvoorbeeld in een bioscoop’. Ik weet niet wat hij dacht maar ik vind het niet de meest handige opmerking die je kunt maken op een basisschool. Ik was wel erg blij dat ik met mijn kleine man had gesproken voordat hij de directeur hoorde. Dat ik hem had voorbereid, voor zover mogelijk. Ik denk ook echt dat het heel belangrijk is om het bespreekbaar te maken. Ze horen het toch dus het is wel belangrijk dat ze het kunnen plaatsen en dat ze vragen kunnen stellen als ze iets willen weten.

Leestips

Op de website Mijn Gouden Traan staan zeer bruikbare tips om dit gesprek aan de snijden.

Voor de mensen die Frans spreken adviseer ik trouwens dit artikel om te helpen bij de uitleg over de huidige situatie aan (kleine) kinderen. Het is heel volledig. Misschien zelfs iets te volledig bij tijde maar je kunt natuurlijk bepaalde dingen weglaten.

Ook Ouders.nl geeft tips, verdeeld naar leeftijd. En orthopedagoog van Elburg geeft tips op Famme. Doe je voordeel met al deze tips maar jij kent je eigen kinderen het beste dus uiteindelijk weet alleen jij zelf hoe je je kinderen dit soort verschrikkelijke dingen moet uitleggen. Laten we hopen dat dit soort gesprekken niet vaker nodig zullen zijn..

Hoe leg jij terrorisme uit aan je kinderen?