‘De vluchtelingen’ zijn al weken, maanden, dagelijks in het nieuws. Ik merk wel aan Krumlov dat het voor hem een vaag begrip blijft. Tot mijn verbazing bleken ze bij hem op school er nul komma nul aandacht aan besteed te hebben (in tegenstelling tot de school van de twee oudsten) dus die vluchtelingen….Wie waren ze? Waar kwamen ze vandaan? Waarom had iedereen het opeens over ‘de vluchtelingen’? En waarom zijn alle reacties omtrent de vluchtelingen, linksom of rechtsom, zo enorm heftig?

Angst is een slechte raadgever

Ik vind het heel erg belangrijk om mijn kinderen dit soort dingen uit te leggen zodat ze niet in onwetendheid opgroeien. Naar mijn mening zijn namelijk de meeste felle reacties te wijten aan onwetendheid. Dit heb ik met alles hoor, niet alleen met de vluchtelingen. Onwetendheid voor iets bevordert nou eenmaal angst en angst is een slechte raadgever. Toen, jaren geleden, mijn dochter nog bang was voor onweer zijn we samen daar informatie over gaan opzoeken omdat je meestal minder bang bent wanneer je er meer over weet. Ik probeer dan ook zoveel mogelijk bespreekbaar te maken met mijn kleintjes (die inmiddels niet meer zo klein zijn!)

Vakantie

Wij zijn een aantal jaren terug in Syrië geweest, op Lesvos en in het grensgebied met Turkije dus dat maakt mijn uitleg naar Krumlov toe net wat makkelijker, beeldender. Ik pak de fotoboeken erbij en laat hem de boot die wij genomen hebben om van Turkije naar Lesvos te varen, de foto’s van ons in Palmyra in Syrië bij ruïnes die inmiddels verwoest zijn, de mensen die we onderweg tijdens onze reis hebben ontmoet. Dat we daar op vakantie zijn geweest maakt het niet alleen tastbaar voor hem maar het is behoorlijk confronterend want je beseft hoe dichtbij dit allemaal plaatsvindt.

Ook weet Krumlov dat ik zelf geboren ben in een land waar toen ter tijd oorlog was dus het concept ‘oorlog’ is Krumlov niet geheel onbekend. Bovendien scherm je je kindjes nooit helemaal af, dus Krumlov heeft een tijd terug toch de foto van het dood jongetje op het strand gezien. Je weet wel. Die foto waarvan ik hem te heftig vond voor de ogen van Krumlov maar die foto was overal. En ja, hij heeft hem onthouden want hij begint ook meteen te praten over ‘het jongetje’.

1 dood jongetje is er 1 teveel

Ik vertel hem niet dat de jongen Alan heet en dat er nadat de foto’s de wereld rond waren gegaan nog een hele polemiek is ontstaan over de vader van de jongen want wat er ook geroepen is toen en wie er ook gelijk had en wat de waarheid ook is: het verandert niet het feit dat er een jongen van drie is verdronken en dood is aangespoeld op een strand in Bodrum, Turkije. Het verandert ook niet het feit dat hij niet de enige is. Een Syrisch meisje van vier jaar is twee weken later ook dood teruggevonden op een strand in Cesme, Turkije. Er verdrinken en veel, veel meer.

Ik vind het ook een enorm gek idee dat toeristen daar vakantie vieren en zwemmen terwijl er enkele kilometers verder lijken aanspoelen. Ik denk dat ik voortaan heel anders zal zwemmen in de Middellandse zee! Maar ja dat is het leven misschien gewoon en aangezien ik dat zelf niet helemaal kan verkroppen zal ik dit allemaal niet vertellen aan Krumlov maar ik wil hem wel vertellen wie die mensen zijn zodat hij later, zijn eigen mening zal kunnen vormen.

Ik weet ook nog dat er tegelijk met het jongetje in het nieuws ook een ongeluk in het nieuws kwam – er was een jongen tijdens een schoolreisje, hier in Nederland, overleden bij een ongeluk tijdens het abseilen. Sieb. Sieb was 14. En terwijl iedereen zich druk liep te maken voor en tegen vluchtelingen, voor en tegen de islam, voor en tegen de weet ik het wat – verdween dit bericht ergens in een hoekje en ik kon alleen maar denken aan die ouders – de ouders van Aylan, de ouders van Sieb. Want verdomme wat maakt het uit wat de afkomst is van een kind, 1 dood kind is er 1 teveel.

De boeken te hulp

Ik dwaal af. Om Krumlov uit te leggen wie deze vluchtelingen zijn greep ik weer naar boeken. Jullie kennen me, dat doe ik wel eens vaker ter ondersteuning als ik iets moeilijks op speelse wijze probeer uit te leggen. Ik vroeg uitgeverij droomvallei of ik het boek Jamil & Jamila deel 2 mocht krijgen om te testen want het leek mij het perfect boek om dit onderwerp aan te snijden. Daarnaast had ik Het Boekje over Vrede van Geronimo Stilton in de aanslag. Dit laatste boek hebben we al jaren. Het is nog van Dochterlief geweest toen ze klein was.

Het Boekje over Vrede

Het Boekje over Vrede leest makkelijk weg en is prima te lezen voor kleine kinderen. Het gaat over het feit dat iedereen anders is op de wereld maar dat dat geen reden is om oorlog te hebben. Het is eigenlijk een ode aan de vrede met heel wat educatieve regeltjes zoals “De gouden regel is: behandel een ander zoals je zelf behandeld wilt worden”.

Er worden ook vredesboodschappen van bekende mensen aangehaald zoals: “Als de wereld werkelijk vrede wil, is de enige weg geweldloos…” van Mahatma Gandhi of “Ik maak deel uit van 1 enkel ras: het menselijk ras” van Albert Einstein. Behalve dat Krumlov geen flauw idee had wie Gandhi was of andere mensen die aangehaald worden zoals Moeder Theresa of Tenzin Gyatso is het een makkelijk boekje om jouw kind over vrede en oorlog te vertellen. En dan kun je meteen uitleggen wie iemand als Gandhi is, dus het nodigt uit tot verder onderzoek zeg maar.

Het Boekje over Vrede is wel erg rozengeur en manenschijn, veel bloemetjes, hartjes en enigszins naieve gedachtes. Alsnog wel geschikt voor kinderen vanaf ongeveer 7 jaar oud. Ook heb je in het boek een bordspel (zonder bord haha) en enkele leuke activiteiten (teken dit, schrijf dat, raad dit etc..) Krumlov heeft deze week zijn boekbespreking op school gedaan over Het boekje over Vrede!

Jamil & Jamila deel 2, Heimwee

Jamil & Jamila deel 2, Heimwee gaat heel specifiek over de vluchtelingen, en wel het leven van twee kindjes in het Syrische vluchtelingenkamp Bab as Salaam. Deel 1 heb ik niet gelezen en dat is ook niet nodig om deel 2 te begrijpen. De schrijfsters van het boek zijn persoonlijk naar Syrië gegaan en hebben daar kindjes bezocht in Syrische scholen. Alle verhalen die ze daar hoorden hebben ze proberen te verwerken in de boeken van Jamil & Jamila. Het is een toegankelijk , zeker geschikt boek om jouw kind te vertellen over de situatie in Syrië en over de vluchtelingen maar ik denk dat kleinere kinderen dit boek wel ‘begeleid’ moeten lezen. Het boek is bedoeld voor kinderen vanaf groep 3 van de basisschool maar ik denk dat het juist geschikt is voor iets oudere kinderen. Kinderen van groep 3 t/m groep 5 zullen baat hebben bij wat begeleiding tijdens het lezen.

De eerste zin is bijvoorbeeld: “Die poliodruppels gisteren smaakten niet eens zo vies – zegt Jamila stoer”. Krumlov weet niet wat polio is dus was er bij de eerste zin al uitleg nodig. Het was bij dit boek beter om het samen te lezen (dat hebben we dus ook gedaan) en hier en daar uitleg te geven of uit te breiden over een bepaald stukje. Krumlov had ook best veel vragen naar aanleiding van de tekst.

Wat ik van dit boek goed vind is dat het heel gedetailleerd is. Er wordt bijvoorbeeld op een gegeven moment door de twee hoofdpersonages over YouTube gepraat. Dat zijn kleine dingen die de personages wel herkenbaar maken voor de lezertjes. Dan wordt duidelijk dat ondanks dat ze heel anders zijn en in een hele andere situatie zitten dat ze voor de oorlog en voordat ze vluchtelingen waren gewoon kindjes waren die ook op YouTube keken! Het boekje heeft geen einde maar een ‘wordt vervolgd’ omdat, zo staat er, de schrijfsters ook niet weten hoe het verder zal gaan met Jamil en Jamila.

Achterin het boek staat nog een doe- en ontdek deel dat leuk is voor de kinderen met een recept en de cijfers in het arabisch, dat soort dingen. Voor elk verkocht exemplaar stelt Droomvallei Uitgeverij gratis een deel van Jamil & Jamila beschikbaar aan kinderen in een vluchtelingenkamp.

Meer boeken

Ja, ik geef toe, onze bibliotheek puilt uit! Nog wat boeken die we hier in huis hebben die handig zijn om dit soort onderwerpen aan te snijden:

Jouw school – mijn school van Unicef

Een boek over kinderen over ter wereld in hun schoolomgeving. Erg leerzaam en leuk om te laten zien aan je eigen kinderen dat school zoals zij dat kennen niet de enige schoolvorm is in de wereld.

Kinderen zoals ik

Kinderen zoals ik van Núria Roca is een prentenboek voor de allerkleinsten, om de verschillen te laten zien tussen kindjes over de hele wereld. Superschattig boekje!

Mensen, mensen, wat een mensen!

Mensen, mensen, wat een mensen van Peter Spier is ook een mooi prentenboek over uiterlijk, gewoonten, godsdienst, cultuur van mensen in verschillende landen.

Cijfertjes

Ja maar…hoeveel vluchtelingen zijn er…vroeg Krumlov. Oei cijfertjes, daar had ik niet op gerekend..Ik keek even snel op de site van Amnesty International, daar staat dat er circa 1700 vluchtelingen en migranten zijn gestorven die de Middellandse zee probeerden over te steken, alleen al tussen januari en april 2015. Ja want er is wel degelijk een verschil tussen vluchtelingen en migranten maar dat wordt Krumlov te ingewikkeld, daar komen we over een paar jaar op terug 😉

Op de site van de UNHCR staat dat er, eind 2014, 19,5 miljoen vluchtelingen waren over de hele wereld. Het land met de meeste vluchtelingen, eind 2014, was Turkije met 1,59 miljoen vluchtelingen. 51% van de vluchtelingen is onder de 18 jaar oud. Dit zijn wel genoeg cijfertjes als je het een kind uit probeert te leggen. Meer cijfers? Rode Kruis heeft ze netjes op een rij hier.

Ja maar waarom

Waarom reageren mensen zo fel ? is nu de vraag van Krumlov….Nou…eh….Sommige mensen zijn bang voor de vluchtelingen, ze denken dat ze gevaarlijk zijn, of dat ze ziektes met zich meebrengen, of dat ze gaan stelen – sommige mensen zijn bang dat de vluchtelingen hun banen gaan stelen of hun huizen – sommige mensen worden daar dan weer boos over en vinden dat vluchtelingen juist geholpen moeten worden en dat de mensen die bang zijn stom zijn.

De bange mensen vinden de mensen die de vluchtelingen willen helpen juist weer stom en ze denken dat die mensen later ook spijt gaan krijgen. Er komen ook heel veel verhalen op tv en op internet waardoor de mensen nog banger worden en dan wordt weer de andere groep bozer. En van boos krijg je bozer. En van bang krijg je banger. Nou ja, laten we zeggen dat het een beetje suf is dat deze twee groepen ruzie met elkaar maken want dat lost helemaal niets op. Met verdeling bereik je niets goeds. Deze vluchtelingenstroom moet in goede banen geleid worden om het zo soepeltjes, menselijk en veilig te laten verlopen en als iedereen maar boos is dan gaat dat niet werken.

Jouw mama, Krumlov, die vindt dat beide groepen best dom bezig zijn.

Wat is een vluchteling?

En als je dan klaar bent met je boeken en foto’s en goedbedoelde leerzame filmpjes online, dan blijft er nog een vraag over: “Ja maar…wat is een vluchteling?”

Wat ik tegen Krumlov heb gezegd is dat de vluchtelingen die nu in het nieuws zijn, voornamelijk op de vlucht zijn voor oorlog daar waar zij vandaan komen. Veel vluchtelingen komen uit Syrië maar lang niet allemaal, er zitten bijvoorbeeld ook Eritreeërs en Ethiopiërs tussen. Ik keek op de site van vluchtelingenwerk en vond daar de volgende info: Twaalf van de twintig miljoen Syriërs hun huis hebben verlaten. Vier van de twaalf miljoen Syriërs zijn neergestreken in Turkije, Libanon en Jordanië. Acht van die twaalf miljoen Syriërs zijn in andere delen van het land gaan wonen. Ongeveer 350.000 Syriërs zijn in Europa beland.

En die mensen dat zijn mensen zoals jij en ik. De ene was misschien dokter, of leraar, bakker of een gemene dief. Ja, want niet alleen de lieve mensen slaan op de vlucht! Je hebt lieve vluchtelingen en gemene vluchtelingen, rijke vluchtelingen en arme vluchtelingen (al zijn ze nu allemaal arm, maar eerst niet), je hebt vluchtelingen die eerst een supergoede baan hadden en vluchtelingen die werkeloos waren, je hebt grappige vluchtelingen, norse vluchtelingen, getraumatiseerde vluchtelingen, bange vluchtelingen, boze vluchtelingen, je hebt mannen, vrouwen, kinderen, je hebt van alles. Gewoon de wereld, een wereld met allerlei verschillende soorten mensen – het enig verschil met deze groep is dat zij ergens voor op de vlucht zijn.