Money makes the world go round | Weetjes over geld

Ken je het liedje Money makes the world go round? Liza Minnelli en Joel Grey zongen het in de musical Cabaret. Geweldig nummer en het is ook wel een beetje zo, hè. Zonder geld kunnen we al niet voor eerste levensbehoeften zorgen zoals voedsel, een dak boven ons hoofd of zorg. Maar wat weten we eigenlijk over geld? Ik dook even in de materie! De eerste vermelding van geld komt uit Mesopotamië, het huidige Irak. Volgens oude kleitabletten was puur zilver het eerste gestandaardiseerde betaalmiddel. Het zilver werd in stukken gehakt en gewogen bij een transactie. Tegenwoordig betalen we steeds meer digitaal, met ons bankpasje of mobiel. In Nederland is slechts 1 op de 5 betalingen contant. Lees verder voor meer weetjes over geld.

De eerste munten

De eerste landen die munten sloegen waren China, Lydië (huidige Turkije), India en het oude Griekenland. Dat was rond 600 v.Chr. De munten werden gemaakt van zilver, goud of een ander kostbaar metaal en werden voorzien van een eigen zegel om de echtheid te garanderen. Vóór die tijd werden onder meer (kauri)schelpen en dingen als zout, veren, stenen en graan gebruikt als betaalmiddel. Papiergeld werd voor het eerst in China gebruikt. Europa volgde stukken later, ergens in de 16e eeuw.

Portret

De Romeinen hadden als eerste een uitgebreid muntstelsel met als basismunt de as. De oudst bekende as dateert uit 280 v.Chr. De Romeinen waren de eersten die het portret van de Romeinse keizers op hun munten uitbeelden. Julius Caesar kreeg in 44 v. Chr., het jaar waarin hij werd vermoord, als eerste het recht om munten met zijn eigen portret te laten slaan. Vanaf keizer Augustus in 27 v. Chr. werd het portret van de keizer de gebruikelijke afbeelding op een munt.

Koningin Elizabeth II houdt dan weer een ander record. Haar beeltenis is op meer munten te zien dan van welk staatshoofd ook. Dit komt doordat ze zo lang op de troon gezeten heeft en ze door meerdere landen gezien werd als staatshoofd, van Belize tot Australië.

Schuld wereld

Volgens het Institute of International Finance was de wereldwijde schuld in 2021 $ 303 biljoen, een recordbedrag. Een jaar eerder was het $ 226 biljoen. Dat stelt de grootste eenjarige schuldenstijging sinds de Tweede Wereldoorlog voor. De Wereldbank zegt dat het met verschillende factoren te maken heeft, waaronder Covid-19 en de oorlog in Oekraïne. En wat doe je dan? Een incassobureau inschakelen? Ik vond het trouwens opvallend dat schijnbaar slechts 8 procent van al het geld op aarde cash is.

Viezer dan de wc

Geld is één van de vieste dingen ter wereld, letterlijk. Uit een onderzoek in New York in 2017 bleek dat papiergeld duizenden microben kan bevatten, voornamelijk onschadelijke huidbacteriën maar ze troffen ook vaginale bacteriën aan, microben uit monden, DNA van huisdieren en virussen. Oh ja, en coke.

Fontein

De meest bekende fontein waar dagelijks munten in worden gegooid, is de Trevifontein in Rome. Volgens de legende is het zo dat wanneer je met je rug naar de fontein toe staat en een muntje in de fontein gooit, dat je dan ooit terug zult keren in Rome. Gooi je twee muntjes erin, dan zul je terugkomen én verliefd worden en gooi je er drie in, dan kom je terug, wordt je verliefd én ga je trouwen.

Iedere dag gooien duizenden toeristen een muntje in de fontein. Elk jaar wordt er ongeveer 1,5 miljoen euro (ja, je leest het goed) uit de fontein gevist. Er wordt zoveel geld in de fontein gegooid, dat er per dag minstens een uur nodig is om al het geld eruit te vissen. De Trevifontein wordt overigens dagelijks geleegd en het geld gaat naar het goede doel (Caritas Roma).

Ruil of gezamenlijk beheer

Geld maakt al minstens duizenden jaren deel uit van de menselijke geschiedenis. Op school leerden we dat vóór die tijd een systeem van ruilhandel werd gebruikt. Blijkbaar is dat verhaal achterhaald, of in ieder geval worden er vraagtekens bij gezet door de verschillende onderzoekers. Naar alle waarschijnlijkheid draaiden de vroegste economieën om gezamenlijk beheer van middelen in stam- of clanverband of op giften. Ruilhandel zou alleen hebben bestaan tussen groepen die niet uit dezelfde stam kwamen.

Varken

Weet jij waarom een spaarpot vaak de vorm van een varken heeft? Vroeger werden dieren aan huis gehouden, o.a voor eten/drinken – dus een geit of een koe voor melk, kippen voor eieren en varkens…ja, juist, voor het vlees. Ze kochten dan een biggetje en het hele jaar door werd het biggetje vetgemest, en zo groeide het biggetje uit tot een groot varken met veel vlees. In de winter slachtten ze hem dan en met het vlees kwamen ze de winter door. Dit kun je vergelijken met een spaarvarken waar elke keer, beetje bij beetje, gespaard wordt tot een ‘groot’ bedrag.

De Euro

Na tien jaar van voorbereidingen werd op 1 januari 1999 de euro ingevoerd. Het werd toen alleen nog in het elektronisch betalingsverkeer gebruikt. Vanaf 1 januari 2002 werd er in twaalf landen tegelijk, waaronder Nederland, ook munten en bankbiljetten ingevoerd. Eén gemeenschappelijke munt zou voor stabiliteit zorgen en de economische positie van de Europese landen versterken. Ik weet nog goed dat de euro ingevoerd werd in Nederland. Aan het begin bleef ik automatisch omrekenen in guldens. Op het moment onderzoeken de Europese centrale banken de mogelijkheid om naast contant geld een digitale euro uit te geven.

Eerste pinautomaat

De plek van de eerste pinautomaat ooit, is niet helemaal duidelijk. Volgens sommige bronnen stond het in Londen, in 1967, voor de bank Barclays. Volgens andere bronnen stond de eerste pinautomaat bij Chemical Bank in New York, in 1969. Wie het weet, mag het zeggen.

Bijgeloof

Rondom geld zijn veel vormen van bijgeloof. Zo zouden munten uit je eigen geboortejaar geluk brengen. En dan eentje voor oud en nieuw: in meerdere landen is het traditie om met oud en nieuw linzen te eten omdat ze symbool staan voor geld (met een beetje fantasie lijken ze op mini-muntjes). Door linzen te eten wordt gehoopt op rijkdom in het nieuwe jaar. En nog een leuke: wanneer je zou spugen op je eerst verdiende geld van de maand/week/dag, dan zou je nog meer geld verdienen. Maar pas op, als je je geld te vaak zou tellen, dan zou je juist verminderen. En daarbij, als je elke dag je geld zou tellen, dan zou je last krijgen van vroegtijdige haaruitval.

Duurste

In juni 2021 is de duurste munt ooit – tot nu toe – geveild. Het was een Amerikaanse Double Eagle uit 1933 en het bracht maar liefst 18,8 miljoen dollar op (ongeveer 15,5 miljoen euro). Er zijn verschillende varianten van de Double Eagle, de eerste gouden Eagles van dit soort werden in 1907 uitgegeven en hadden een nominale waarde van 20 dollar. Op de ene zijde staat Lady Liberty en op de andere zijde een Amerikaanse zeearend (bald eagle – vandaar de naam van het muntje).

Miljonairs

Op 1 januari 2020 had 3,5 procent van de huishoudens in Nederland, dus zo’n 278 000 huishoudens, een vermogen van 1 miljoen euro of meer (cijfers van het CBS). De meeste miljonairs wonen in Bloemendaal en Laren in Noord-Holland. Ongeveer een op de vier huishoudens is miljonair in deze gemeenten. 64% van de miljonairs had een vermogen tussen 1 en 2 miljoen euro. Slechts 3% van de Nederlandse miljonairs heeft een vermogen van 10 miljoen of meer.

Uitdrukkingen

Zullen we eindigen met enkele uitdrukkingen en spreekwoorden over geld? Er zijn er behoorlijk wat! Weet je wat ze allemaal betekenen? Geld zoekt geld. De eerste klap is een daalder waard. Geld heeft vleugels. Met gelijke munt betalen. Het geld danst in je zak. Geld is de zenuw van de oorlog. Geld moet rollen. Liefde is…waar de geldbuidel hangt.

Zouden we zonder het bestaan van geld gelukkiger zijn? Wat denk je?