Wie is Tim Burton

Vraag mijn dochter wie haar lievelingsartiest is dan krijg je geen Justin Bieber of Ariana Grande te horen, nee, mevrouw is helemaal compleet hoteldebotel gek van Tim Burton, filmregisseur en producent. Grofweg de helft van zijn films zijn pas ver boven haar leeftijd geschikt volgens de classificatie van Kijkwijzer. 

Meneer Burton is namelijk niet vies van een beetje horror en veel ketchup. Dat wordt dus heel wat jaartjes wachten voordat ze de volledige oeuvre mag beoordelen. Maar wie is Tim Burton eigenlijk? Een paar van de bekendere werken van Burton zijn Edward Scissorhands, Beetlejuice en Alice in Wonderland.

Over het algemeen worden zijn films gekenmerkt door zwarte humor , surrealistische werelden en Victoriaanse horror architectuur of negatief afgeschilderde Amerikaanse voorsteden zoals die waar hij zelf in opgroeide. De hoofdpersoon in zijn werken is vaak een outcast die onbegrepen wordt door de wereld om zich heen. Dit personage is vaak een combinatie van kind en volwassene. Volgens bepaalde mensen is dit personage  het alter ego van Burton. Ach er zit altijd wel ergens een autobiografisch element dus dat zal gerust gedeeltelijk waar zijn.

Zijn jeugd

Timothy William Burton werd geboren op 25 augustus 1958, in Burbank (een kleine stad in Californië).  Zijn moeder had een cadeau winkeltje en zijn vader was een honkballer. Tim groeide samen op met een jongere broer. Naar eigen zeggen was hij in zijn kinderjaren erg in zichzelf gekeerd en voornamelijk bezig met tekenfilms en horrorverhalen. Vooral de verhalen van Edgar Allan Poe en de films van Vincent Price vond hij boeiend. Hij zou later overigens Vincent Price ook een rol, de laatste rol ooit van Price, laten spelen in Edward Scissorhands.

Burton was een middelmatige leerling op school.  Hij was meer bezig met zijn creatieve hobby’s buiten schooltijd zoals schilderen, tekenen en filmpjes maken in zijn tuin. Hij studeerde drie jaar lang animatie in Californië. Na zijn studie ging hij aan de slag bij de animatie studio van Walt Disney. Daar werkte hij onder andere mee aan de tekenfilm Frank en Frey, waar hij naar verluid niet heel blij van werd.

In zijn “Disney-tijd” maakte hij zijn eigen korte films. In 1982 maakte hij de korte tekenfilm van slechts 6 minuten “Vincent”, een eerbetoon aan Vincent Price, gebaseerd op een gedicht dat Burton zelf had geschreven. In 1984 maakte hij Frankenweenie, een combinatie tussen een kinderverhaal en Frankenstein! Deze laatste film werd ongeschikt gevonden voor kinderen. De combinatie Disney en Burton was geen goede match. Wel grappig is dat Frankenweenie in 2012 alsnog uitkwam en wel als “kinderfilm”.

Het begin van een grote carrière

Tim Burton’s carrière kwam pas echt van de grond toen Paul Reubens Frankenweenie zag. Paul Reubens is een acteur die in de jaren ’80 het komische karakter Pee-Wee Herman speelde. Toen hij Frankenweenie zag, besloot hij Tim Burton te vragen om een lange speelfilm over Pee-Wee Herman te regisseren. Deze film “Pee-Wee’s Big adventure” kwam in 1985 uit en bracht 40 miljoen dollar op (terwijl de kosten slechts 7 miljoen was). Met andere woorden het was een van de grootste succesnummers voor Warner Bros in de jaren ’80 en het begin van een grote carriere voor Burton.

De tweede film van Burton, Beetlejuice, een (behoorlijke gore) horror komedie, in 1988 was ook een groot succes. In Beetlejuice speelde een paar acteurs die we later terug zouden zien in films van Burton, waaronder Michael Keaton en Winona Ryder. Deze film bracht maar liefst 80 miljoen dollar op. Studiobazen kregen interesse in Burton en zo kreeg Burton het aanbod om Batman te regisseren.

Burton botste behoorlijk met de producenten van deze film. Het voornaamste probleem was de keuze van Burton om Michael Keaton, die ook in Beetlejuice had gespeeld, te casten voor de hoofdrol. De producenten waren het hier absoluut niet mee eens o.a omdat Keaton bekend stond als komedie acteur en geen ervaring had in actie films. Ondanks alle problemen op de set werd Batman een enorme hit. In 1992 kwam ook Batman returns uit.

Tim Burton’s werk

Edward Scissorhands

In 1990 kwam Edward Scissorshands uit. Burton schreef de film samen met Caroline Thompson. De film word gezien als sterk autobiografisch. Winona Ryder, uit Beetlejuice, speelde ook weer een rol in de film. De hoofdrol ging naar Johnny Depp met wie hij nog vaker zou samenwerken en die later een hele hechte vriend van hem zou worden (Depp is peetvader van een van Burton’s kinderen). Depp heeft nog rollen gespeeld in Ed Wood, Sleepy Hollow, Corpse bride, Sweeney Todd, Charlie and the chocolate factory,   Alice in Wonderland en Dark Shadows.

The Nightmare before Christmas

Na deze reeks succesvolle films kreeg Disney weer interesse in Tim Burton. Hij schreef en produceerde The Nightmare before Christmas in 1993 met in de hoofdrol wat zijn meest bekende personage zou worden, Jack Skellington. Jack Skellington was voor die tijd al te zien geweest in Beetlejuice als afbeelding op een draaimolen!

In eerste instantie had Burton the Nightmare before Christmas bedacht als kinderboek. De film werd geregisseerd door Henry Selick, een oude studiegenoot van Burton. Caroline Thompson schreef ook weer mee aan het scenario. En weer was een Burton film een groot kassasucces.

Ed Wood

In 1994 regisseerde Burton Ed Wood, een film over een zeer slechte filmmaker, Edward Wood jr. Hoofdrolspeler was, wie anders, Johnny Depp. De film is helemaal in zwart-wit. Burton is daar sowieso fan van, Frankenweenie is nu ook weer helemaal in zwart-wit. Ed Wood scoorde niet hoog bij het publiek maar werd wel lovend ontvangen door de recensenten .

James and the giant peach

In 1996 werkten Burton en Selick weer samen, deze keer voor James and the Giant Peach, naar een verhaal van Roald Dahl. Hier komt het personage Jack Skellington ook even kort in voor als piratenkapitein!

Mars Attack!

In hetzelfde jaar kwam tevens Mars Attacks! Uit. Een soort hele vage science fiction komedie waarin marsmannen de wereld willen vernietigen.

Sleepy Hollow

De griezelige Sleepy Hollow uit 1999 is gebaseerd op een kortverhaal van Washington Irvins. Met Johnny Depp en Christina Ricci.

Planet of the Apes

In 2001 kwam de remake van Planet of the Apes, waarbij Tim Burton bleef herhalen dat het geen remake was maar een eigen versie. De film viel op doordat het totaal niet in de bekende stijl van Burton was. Tijdens het maken van deze film ontmoette hij zijn latere vrouw , de actrice Helena Bonham Carter.

Big Fish

In 2003 kwam Big Fish uit met Ewan McGregor als hoofdrolspeler. De film is gebaseerd op een verhaal van Daniel Wallace. Een erg mooie en sprookjesachtige film die genomineerd werd voor vier Golden Globes en een Academy Award nominatie voor de muziek van Danny Elfman.

Charlie and the chocolate factory

In 2005 kwam Charlie and the Chocolate Factory uit, naar het boek van Roald Dahl. Johnny Depp speelde Willy Wonka.

Corpse bride

In 2005 kwam Corpse Bride uit. Een animatie film met de duidelijke handtekening van Tim Burton. De stemmen van de hoofdrolspelers waren die van Johnny Depp en Helena Bonham Carter.

Sweeney Todd

Eind 2007 volgde de horrorfilm Sweeny Todd, weer met Johnny Depp en Helena Bonham Carter. Deze film won de National Board of Review Award voor beste regisseur en werd genomineerd voor beste regisseur in de Golden Globe. Ook won hij een Academy award voor beste art direction.

9

Toen Burton de korte film 9 van de filmmaker Shane Acker zag wilde hij, samen met regisseur Timur Bekmambetov, van de film een lange speelfilm versie maken. De film is een animatie over poppen in een toekomstige wereld. Heel bizar maar ook weer heel ontroerend.

Alice in Wonderland

De verwachtingen voor Burton’s 3D versie van het verhaal van Lewis Caroll’s Alice waren hooggespannen. De hoofdrollen werden gespeeld door de onbekende Mia Wasikowska als Alice en natuurlijk ook weer Johnny Depp. Helena Bonham Carter speelde de koningin. Er is in Nederland nog sprake geweest dat de film niet in de bioscoop vertoond zou worden omdat de DVD te snel uit zou komen en daar waren bioscoopexploitanten niet blij mee maar het liep allemaal met een sisser af.

Dark Shadows

Een film uit 2012 met de welbekende Tim Burton acteurs: Johnny Depp in de hoofdrol, Helena Bonham Carter in een bijrol en verbazingwekkend genoeg Michelle Pfeiffer in een belangrijke rol. Het is film over de vete tussen een vampier en een heks en alle bijkomende zaken. Dark Shadows is gebaseerd op een cult serie uit de jaren ’60 en ’70. De personages zijn zo overdreven in de film dat het eigenlijk geen horror meer te noemen is maar meer een komedie.

Frankenweenie

Ook in 2012 kwam dan eindelijk Frankenweenie uit. Victor, de hoofrolspeler, brengt zijn dood hondje Sparky weer tot leven. Geweldige animatie, een van de toppers van Burton maar daar heeft hij dan ook 28 jaar op gewacht!

Met uitzondering van een paar films heeft Danny Elfman de muziek voor de films van Tim Burton verzorgd. .

Schrijver en tekenaar

Tim Burton schrijft, schildert en tekent ook. Een van zijn bekendste werken is het gedichtenbundel “The melancholy death of Oyster Boy and other stories” uit 1997. De gedichten gaan over misvormde kinderen waaronder Oyster Boy, Stain Boy en Match girl. De gedichten zijn geillustreerd met zijn eigen tekeningen. Wel sinister werk!

Ook is een verzameling van zijn tekeningen in 2009 uitgegeven onder de naam “The Art of Tim Burton”. De meeste van zijn tekeningen zijn overigens ook echt voor boven de 100 jaar oud ofzo, heel freaky (maar wel heel goed)! In 2009 en 2010 was er in het MOMA te New York een grote overzichtstentoonstelling van Tim Burton’s werk met meer dan 700 tekeningen, schilderijen, foto’s, kostuums uit de films, etc.

Privé leven

In 1989 was Tim Burton twee jaar getrouwd met een Duitse artieste Lena Gieseke. Daarma had hij een tijd een relatie met het model en actrice Lisa Marie. Lisa Marie speelde mee in Ed Wood en Mars Attack!. Zijn huidige vrouw (ze zijn niet officieel getrouwd) is Helena Bonham Carter. Ze wonen in Londen en hebben twee kinderen, Billy Ray en Nell. Ze werkten samen aan zeven films.

Update: Helaas zijn Helena en Tim uit elkaar gegaan in 2014.

Ken jij Tim Burtons films? Houd je van zijn stijl?